Tôi đã từng nghe không ít người nói rằng: “Tư vấn tâm lý học đường là việc nên làm.” Nghe thì có vẻ đúng, nhưng càng gắn bó với công tác giáo dục, tôi càng thấm thía rằng — nó không còn là chuyện nên làm nữa. Mà là phải làm. Ngay bây giờ. Không chần chừ. Không trì hoãn. Không được coi nhẹ.
Tôi đã chứng kiến…
Tôi đã từng chứng kiến một học sinh giỏi, năng động, sau một kỳ học trở nên lặng lẽ, xa cách và dần mất phương hướng, chỉ vì một biến cố gia đình không ai kịp lắng nghe.
Tôi đã từng tiếp nhận một ca học sinh bị trầm cảm, tự hại bản thân, và chỉ đến khi vết cắt xuất hiện rõ trên cổ tay, nhà trường mới thật sự giật mình. Nhưng lúc đó, mọi can thiệp chỉ là chạy theo hậu quả.
Tôi đã từng đứng giữa phòng tư vấn, lắng nghe tiếng khóc nghẹn của một em lớp 8 khi nói: “Em chỉ muốn biến mất, vì không ai hiểu em.”
Bao nhiêu tiếng gọi thầm lặng như vậy vẫn còn bị bỏ qua mỗi ngày? Bao nhiêu em học sinh đang cần một cánh cửa mở ra, nhưng lại chỉ nhận được ánh mắt nghi ngại hay sự im lặng lạnh lùng?
Tâm lý học đường không còn là dịch vụ “phụ trợ”
Chúng ta đã quen nghĩ rằng: nếu có điều kiện thì triển khai, nếu không thì thôi. Nhưng trong thực tế giáo dục hôm nay, nếu nhà trường không có bộ phận tâm lý học đường, thì học sinh sẽ tự “xử lý” cảm xúc của mình bằng sự thu mình, nổi loạn, hoặc tổn thương chính mình – và đôi khi, bằng những lựa chọn không thể đảo ngược.
Sức khỏe tinh thần không thể xếp sau điểm số. Sự an toàn cảm xúc phải đi trước bất kỳ thành tích nào.
Chúng ta không còn quyền đứng ngoài cuộc
Là người làm giáo dục, tôi hiểu rõ: khi ta thờ ơ với vấn đề tâm lý học đường, tức là ta đang đẩy trách nhiệm sang phụ huynh, sang xã hội, hoặc tệ hơn – sang chính đứa trẻ. Nhưng trẻ em không có đủ kỹ năng để “tự vượt qua” tất cả. Các em cần người lớn đi cùng, soi sáng, nâng đỡ.
Chúng ta không thể tiếp tục chờ “khi có kinh phí”, hay “khi có chuyên gia”, hay “khi có chủ trương cụ thể” mới bắt đầu. Chính mỗi trường học phải chủ động thay đổi. Chính mỗi cán bộ quản lý, mỗi giáo viên, mỗi phụ huynh – phải thấy rằng đây là chuyện bắt buộc phải làm.
Phải làm – vì đây là nền móng của giáo dục nhân bản
Tôi không kỳ vọng tất cả các trường đều có thể ngay lập tức xây dựng một phòng tư vấn chuyên biệt, đủ chuẩn quốc tế. Nhưng tôi kỳ vọng mỗi trường đều có:
- Một người được đào tạo căn bản về tâm lý học đường.
- Một quy trình can thiệp rõ ràng khi học sinh có dấu hiệu bất ổn.
- Một văn hóa nhà trường tích cực, nơi học sinh cảm thấy mình được chấp nhận và tôn trọng.
- Và trên hết, một niềm tin rằng chăm sóc sức khỏe tinh thần là một phần thiết yếu của giáo dục.