Những ngày gần đây, khái niệm brainrot xuất hiện dày đặc trong các cuộc trò chuyện xã hội, không phải như một thuật ngữ khoa học chính thức, mà như một cách gọi giàu tính ẩn dụ cho một trạng thái đáng lo ngại: con người ngày càng mất kiên nhẫn, giảm khả năng tập trung và trở nên lệ thuộc vào kích thích nhanh, ngắn, nông.
Không khó để nhận ra biểu hiện của hiện tượng này trong đời sống hằng ngày. Một bài viết dài vài trang bị bỏ qua chỉ sau vài dòng đầu. Một video quá 30 giây bị xem là “dài”. Một cuộc trò chuyện cần suy nghĩ sâu dễ bị cắt ngang bằng sự lướt tay vô thức trên màn hình. Sự chờ đợi – từng là một phần tự nhiên của trải nghiệm sống – nay trở thành điều gây khó chịu.
Điều đáng lưu ý là hiện tượng này không chỉ xuất hiện ở giới trẻ, cũng không giới hạn trong không gian mạng. Nó len lỏi vào lớp học, công sở, gia đình và cả những không gian vốn đòi hỏi sự tĩnh lặng và suy tư. Khi khả năng kiên nhẫn suy giảm, con người có xu hướng né tránh những nhiệm vụ cần nỗ lực nhận thức dài hạn, từ đọc sách, nghiên cứu, đến lắng nghe người khác một cách trọn vẹn.
Một trong những động lực thúc đẩy tình trạng này có thể đến từ môi trường công nghệ được thiết kế xoay quanh tốc độ, phản hồi tức thì và phần thưởng nhanh. Nội dung được tối ưu để giữ sự chú ý trong thời gian ngắn, liên tục thay đổi, khiến não bộ quen với nhịp kích thích dồn dập. Khi quay lại với những hoạt động đòi hỏi chiều sâu và sự chậm rãi, cảm giác “thiếu kiên nhẫn” xuất hiện như một phản xạ.
Hệ quả không chỉ dừng ở hiệu suất cá nhân. Ở cấp độ xã hội, sự suy giảm kiên nhẫn có thể làm nghèo nàn đối thoại công cộng. Các vấn đề phức tạp bị giản lược thành khẩu hiệu. Những khác biệt quan điểm dễ chuyển thành xung đột, bởi không còn đủ thời gian và năng lượng để hiểu nhau đến nơi đến chốn. Tư duy phản biện – vốn cần thời gian để hình thành – bị lấn át bởi phản ứng cảm xúc tức thời.
Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng đây không phải là một lời kết luận mang tính định mệnh. Brainrot không phải căn bệnh không thể đảo ngược, mà là một tín hiệu cảnh báo. Nó buộc chúng ta phải nhìn lại cách mình đang tiêu thụ thông tin, tổ chức thời gian và định nghĩa giá trị của sự chú ý.
Giữ được kiên nhẫn trong một thế giới tăng tốc có thể trở thành một năng lực cốt lõi mới. Không phải bằng cách quay lưng với công nghệ, mà bằng việc sử dụng nó có ý thức hơn: dành không gian cho đọc sâu, cho suy nghĩ không bị ngắt quãng, cho những cuộc trò chuyện không cần vội vã đi đến kết luận.
Báo động đã vang lên. Vấn đề không nằm ở chỗ xã hội có đang “brainrot” hay không, mà ở chỗ mỗi cá nhân và mỗi tổ chức sẽ phản ứng thế nào trước tín hiệu ấy: tiếp tục trôi theo tốc độ, hay chủ động chậm lại để giữ lấy chiều sâu của tư duy và sự kiên nhẫn của con người.